| Werk Studiereis Berlijn |
|
In de koepel van de Rijksdag (Sir Norman Foster).
Impressie 2>> Impressie 1 Berlijn, Arnhem, Den Haag Berlijn, half mei '09. Een viertal studiedagen, samen met 36 museummensen. Als per hogedrukketel bezoeken we: het Joods Museum, het Monument voor de Vermoorde Joden in Europa, het DDR Museum, het Duits Historisch Museum, de Berlijnse Galerie, de Nederlandse Ambassade en de Rijksdag. In kleiner gezelschap voeg ik er Homomonument en Pergamon Museum aan toe. Doel: te zien, te horen, te merken hoe men met het publiek omgaat. In brede zin. De presentatie van geschiedenis op zaal, promotie, educatie en wat niet al. Leren van het verleden meldt het programma ietwat schools. En: de marketing van geschiedenis. Tikje modieus. Op de achtergrond speelt, hoe kan het anders, het Nationaal Historisch Museum i.o. Waarover inhoudelijk directeur Valentijn Bijvanck ons tijdens een lunch vertelt. Synchroon woedt er een storm in Kikkerland. Initiatiefnemers Jan Marijnissen en Maxime Verhagen zijn boos, maken zich druk. Verwijten - aan de minister. Plasterk. Die zou zich niet houden aan afspraken. Zo komt het museum niet naast het Arnhemse Openluchtmuseum, maar vijf kilometer verder, in het centrum, vlak bij de Rijn en het station. En zo komt er geen canontoren met vijftig vensters. Ook de directie krijgt er van langs. Bijvanck en kompaan Erik Schilp (algemeen directeur) zouden de chronologie hebben uitgebannen. Bovendien zouden ze er een yuppentent van gaan maken, gelijk hun vermeende persoonlijkheid. Het kan niet op en leidt, diezelfde week nog tot een spoeddebat. En tot een wolkbreuk van artikelen en ingezonden brieven in de pers. Vooruitlopend op twee openbare bijeenkomsten van de voortouwcommissie (heus, zo heet die) OCW: een technische briefing en een hoorzitting/rondetafelgesprek. Op 27 mei. Het Joods Museum huist, deels, in een spectaculair gebouw van Daniel Libeskind. Ik zie het in 2000, vóór de eigenlijke opening. Het is dan nog leeg. En was het dat maar gebleven! Nu wordt er alom strijd geleverd tussen de imposante, narratieve architectuur en een ongebreidelde stroom Joodse parafernalia. Amper geduid en van uiterst wisselende kwaliteit. Compleet met verkeerde schotten, wanden, poortjes en contrapties. Het begint al direct tenenkrommend: een plastic granaatboompje, met platte appelschijfjes, waarop je een wens mag schrijven. En aan een takje mag hangen. Wens nummer 1? Ge raadt het: vrede. Gelukkig hebben we een goede gids. Die legt de symboliek van de granaatappel uit: 613 zaden, evenveel als de Thora artikelen kent. We steken meer op: de betekenis van kosjer en de gevolgen voor mens en keuken, bijvoorbeeld. Doch. Het meest beeldend, meest sprekend is en blijft het gebouw: de doodlopende trap, de hoge, spitse holocaustzaal die je de adem beneemt en de tuin van de ballingschap. Zeven maal zeven zuilen, waarop olijven. Je loopt er op eigen risico tussendoor, poneert een waarschuwingssticker. Klopt. Uiteindelijk wankel je meer dan je loopt.
Wat is er mis, met het museum? Wat is de makke, althans in mijn beleving? Hinken op diverse benen. Het museum geeft, volgens zeggen en ambitie, 2000 jaar Duits/Joodse geschiedenis weer. Aan de hand van objecten. Echter. Het fenomenale gebouw van Libeskind overweldigt. Met zijn drietal assen: continuïteit, holocausttoren, verbanning. Het wordt, is, in feite een monument, een gedenkplaats. Toegespitst op het Derde Rijk. Zulks verdraagt zich niet met de, veel bredere, vaste collectie, staat er in wezen haaks op. De rommelige, omvangrijke verzameling laat over zich heen lopen en stijgt, mede daardoor, nauwelijks uit boven middelmaat. Naar inhoud, opstelling, verhaal(lijn), toegankelijkheid. Buitendien wordt het lange verleden niet doorgetrokken naar nu en naar straks. De oudbouw herbergt de wisselexposities. Misschien had het andersom moeten zijn... Uit een presentatie over de marketing van het museum teken ik op: het gaat om leven, niet om dood. Helaas ervaar ik dit niet, ter plekke.
Dan het Monument voor de Vermoorde Joden in Europa.
Naar ontwerp van architect Peter Eisenman. Vlakbij Unter
den Linden, Tiergarten, Potsdamer Platz en Brandenburger
Tor. Ruim 13.000 m2, maar liefst, met 2.711 stèles, van
uiterst sterk, grijs gekleurd, zelfverdichtend beton.
Zodanig gecoat dat graffiti geen kans maakt. De stèles
(holle blokken, zuilen) verschillen in hoogte. Van
gelijkvloers tot 4,7 meter. Hetgeen maakt dat je er
tussendoor kunt lopen. (Dat neigt naar Libeskind en heeft
dan ook tot ophef geleid. Diens tuin is vier jaar ouder.) Boven leeft het leven voort.
www.jmberlin.de Impressie 2, over Rijksdag en koepel>> Reacties>> |
